Leczenie pęcherza nadreaktywnego u mężczyzn fizjoterapią urologiczną

Fizjoterapia i ćwiczenia (trening) mięśni dna miednicy jako sposób leczenia pęcherza nadreaktywnego (overactive bladder, OAB) u mężczyzn.

Najpierw odpowiedzmy sobie na pytania:

• Czy każdy częstomocz i parcie naglące na mocz to podstawa do zdiagnozowania pęcherza nadreaktywnego?
• Czy zawsze warto brać leki na pęcherz nadreaktywny gdy mam takie objawy?

Odpowiedź w przypadku obu pytań brzmi: niekoniecznie.

Objawy pęcherza nadreaktywnego u mężczyzn

Diagnozę pęcherza nadreaktywnego stawiamy, kiedy pacjent spełnia wszystkie z poniższych objawów.

• Nagła potrzeba oddania moczu (ostrzejsza niż zazwyczaj): intensywna potrzeba oddania moczu, która jest trudna do opanowania
• Nietrzymanie moczu z parcia naglącego (nie zawsze występuje): objaw nagłej potrzeby oddania moczu może przebiegać z epizodem nietrzymania moczu lub bez nietrzymania moczu. Kiedy mamy do czynienia z pęcherzem nadreaktywnym nietrzymanie moczu występuje tylko z powodu parcia na mocz (wyciek moczu zanim dobiegniesz do toalety), natomiast nie występuje wysiłkowe nietrzymanie moczu (utrata moczu przy kaszlnięciu, kichnięciu, podniesieniu czegoś ciężkiego).
• Częste oddawanie moczu: Może dochodzić do sytuacji, w której osoby z pęcherzem nadreaktywnym muszą często chodzić do toalety, nawet jeśli ilość wydzielanego moczu jest niewielka. (częściej niż co 3-4 h)
• Nocne oddawanie moczu (nykturia): Osoby z OAB mogą budzić się w nocy, aby skorzystać z toalety, w granicach normy mieści się oddanie moczu 1 raz w ciągu nocy, każdy kolejny wykracza poza normę.

Powyższe objawy mogą łączyć się również z innymi:

• objawy dysfunkcji mięśni dna miednicy u mężczyzn: zapalenie prostaty, nietrzymanie moczu, krocze, kość ogonowa, cewka moczowa i pęcherz, szczelina, przetoka, ropień odbytu, seksualność, pachwina, jądra, odbyt, hemoroidy.

Fizjoterapeutka Sara Moraczewska (Pawluk) specjalizuje się w fizjoterapii urologicznej w Lublinie.

Aby zrozumieć jak można leczyć pęcherz nadreaktywny zapoznaj się z poniższym mechanizmem.

Mechanizm powstawania pęcherza nadreaktywnego

Pęcherz nadreaktywny to stan, w którym normalna kontrola nad czynnościami pęcherza moczowego jest zaburzona.

Mechanizm powstawania pęcherza nadreaktywnego jest złożony i obejmuje interakcje między mięśniem wypieraczem moczu i zwieraczem cewki moczowej wewnętrznym (1) , mięśniem zwieraczem cewki moczowej zewnętrznym (2) a układem nerwowym autonomicznym (3). Zwieracz cewki moczowej wewnętrzny i zewnętrzny współpracuje z mięśniem wypieraczem moczu i innymi elementami układu moczowego, aby umożliwić kontrolę nad procesem oddawania moczu.

Mięsień wypieracz moczu i mięsień zwieracz cewki moczowej wewnętrzny

Są to mięśnie znajdujące się w pęcherzu moczowym, mięsień wypieracz moczu w ścianie pęcherza moczowego, a mięsień zwieracz cewki moczowej wewnętrzny u ujścia pęcherza. Są to główne mięśnie odpowiedzialne za proces opróżniania pęcherza, i przepływ moczu, ich działanie jest NIEZALEŻNE OD NASZEJ WOLI, to znaczy, że nie da się go świadomie kontrolować. Ich główne funkcje obejmują kurczenie się podczas oddawania moczu i relaksację podczas zatrzymywania moczu.

W zdrowym pęcherzu mięsień wypieracz moczu działa zgodnie z regulacją układu nerwowego, kurcząc się podczas oddawania moczu i relaksując się podczas zatrzymywania moczu. W przypadku pęcherza nadreaktywnego mięsień wypieracz moczu staje się nadmiernie pobudzony i skurczony, co prowadzi do niekontrolowanych i nagłych parć na oddanie moczu.

Mięsień zwieracz cewki moczowej zewnętrzny

Jest to mięsień, który otacza zewnętrzne ujście cewki moczowej. Jest on kluczowy dla kontrolowania przepływu moczu z pęcherza moczowego na zewnątrz organizmu, więc jego praca jest ZALEŻNA OD NASZEJ WOLI, można świadomie napiąć ten mięsień wraz z mięśniami dna miednicy.

W przypadku pęcherza nadreaktywnego nieprawidłowe skurcze mięśnia wypieracza moczu mogą być niezgodne z funkcją zwieracza cewki moczowej zewnętrznego, co prowadzi do nietrzymania moczu.

Układ nerwowy autonomiczny

Układ nerwowy autonomiczny składa się z dwóch gałęzi: współczulnej i przywspółczulnej. Współczulny i przywspółczulny działają zazwyczaj na zmiany w mięśniu wypieraczu pęcherza i mięśniu zwieraczu cewki moczowej zewnętrznym.

Pobudzenie współczulne prowadzi do relaksacji mięśni pęcherza i zwieracza cewki moczowej, co umożliwia zatrzymywanie moczu. Pobudzenie przywspółczulne, z kolei skłania do skurczu mięsień wypieracz moczu i relaksacji zwieracz cewki moczowej, co ułatwia oddawanie moczu.

W przypadku pęcherza nadreaktywnego zachodzi dysregulacja w układzie nerwowym, co skutkuje nadmiernym pobudzeniem mięśnia wypieracza moczu.

Farmakoterapia – sposób leczenia pęcherza nadreaktywnego

Leki mają działanie na układ nerwowy i mięsień wypieracz moczu.

Pęcherz nadreaktywny można leczyć farmakologicznie (lekami) w postaci unormowania pracy układu autonomicznego poprzez neuroprzekaźniki działające na receptory w mięśniu wypieraczu moczu i zwieraczu cewki moczowej wewnętrznym, tak aby kurczyły się wtedy kiedy pęcherz wypełnia się, ale nie jest jeszcze pełny oraz rozluźniły się wtedy, kiedy oddajemy świadomie mocz. Są różne grupy leków, ich skuteczność pacjenci oceniają jaką dobrą, najpopularniejszymi lekami są Vesicare i Betmiga.

Fizjoterapia (ćwiczenia mięśni dna miednicy) – sposób leczenia pęcherza nadreaktywnego

Urofizjoterapia umożliwia powrót prawidłowej funkcji mięśnia zwieracza cewki moczowej zewnętrznego. Elementem fizjoterapii jest terapia manualna, trening mięśni dna miednicy i biofeedback.

Dlaczego czasami po leku nie ma 100% poprawy objawów?

Jeśli objawy pęcherza nadreaktywnego trwają długo zazwyczaj powoduje to nadmierne napięcie mięśni dna miednicy (w tym zwieracza cewki moczowej zewnętrznego). Wtedy lek, który reguluje na poziomie nerwowego pracę jedynie mięśnia wypieracza moczu (NIEZALEŻNEGO OD NASZEJ WOLI) nie wspomoże prawidłowej pracy zwieracza cewki moczowej zewnętrznego (ZALEŻNEGO OD NASZEJ WOLI).

Skoro jest zależny od naszej woli, to tak jak inne mięśnie zależne od naszej woli (np. mięśnie grzbietu, karku) można rozluźnić z nadmiaru napięcia i wyćwiczyć poprzez:

Terapia manualna

Rozluźnienie napiętych tkanek w miednicy i w całym ciele, które stoją na przeszkodzie do dobrej pracy mięśnia zwieracza cewki moczowej zewnętrznego . Ponadto wykonywane są też techniki na ogólne wyciszenie układu nerwowego (na klatce piersiowej, podpotylicy czy splocie słonecznym), tak aby organizm wyszedł z tendencyjnego napięcia mięśni krocza.

Sprawdź ofertę: Terapia manualna Lublin

Ćwiczenia mięśni dna miednicy (mięśni Kegla) – działanie na mięsień zwieracz cewki moczowej

Na objawy pęcherza nadreaktywnego mogą pomóc ćwiczenia mięśni dna miednicy (Kegla). Mięśnie dna miednicy to grupa mięśni znajdująca się w miednicy, między moszną a odbytem jest ich środek, zwany środkiem ścięgnistym krocza. Mięsień zwieracz cewki moczowej zewnętrzny należy do mięśni dna miednicy. Urofizjoterapeuta uczy jak właściwie napiąć i rozluźnić mięśnie w odbycie i przy nasadzie członka.

Najtrudniej pacjentom jest zazwyczaj właściwie rozluźnić mięśnie i to jest przyczyną dolegliwości. Wtedy mówimy o nadmiernie napiętych mięśniach dna miednicy, które świadomymi ćwiczeniami połączonymi z terapią manualną można naprawić. Dobieram zawsze trening indywidualnie do pacjenta, uczę ćwiczeń, wyłapuję błędy w ćwiczeniach i w wybranych przypadkach zalecam wykonanie zabiegu Biofeedbacku, szerzej opisuję go tutaj (link do artykułu o Biofeedbacku). Ważna też jest kontynuacja ćwiczeń w warunkach domowych po uprzednim instruktażu.

Nauka prawidłowego oddawania moczu (mikcji)

Niby każdy wie jak oddawać mocz, ale okazuje się, że jakość ruchu sikania ma duże znaczenie przy nawracających dolegliwościach pęcherza i cewki moczowej. Urofizjoterapeuta uczy jaka jest najlepsza pozycja do oddawania moczu i w jaki sposób właściwie rozluźnić mięśnie, aby mocz mógł sam swobodnie opuścić pęcherz do końca, bez wypierania. Ważna jest też umiejętność odróżnienia parcia na mocz fałszywego (przy nie do końca wypełnionym pęcherzu) i właściwego przy pełnym pęcherzu.

Zalecenia fizjoterapeuty

Analizuję styl życia pacjenta w poszukiwaniu czynników zakłócających prawidłową pracę miednicy (przeciążenia, postawa ciała, za mała lub za duża aktywność fizyczna i inne). Zalecam ćwiczenia mięśni dna miednicy do domu. Rozciąganie (joga) na mięśnie miednicy, uda, pośladka, kręgosłupa mogą pomóc zwalczyć ból krocza, co też często polecam pacjentom.

Ile terapii trzeba żeby wyleczyć problem pęcherza nadreaktywnego?

Fizjoterapia na objawy pęcherza nadreaktywnego przynosi efekty zazwyczaj po kilku tygodniach, czasem dłużej, ponieważ jest to proces zależny od wielu czynników. Na terapii analizuję styl życia pacjenta i jego problemy zdrowotne żeby ustalić plan terapii.

Leczenie pęcherza nadreaktywnego w Lublinie realizujemy w gabinecie FizjoMore, umów wizytę online.