Blizny po operacjach ginekologicznych – leczenie fizjoterapią

Fizjoterapia uroginekologiczna (urofizjoterapia) jest nieinwazyjnym sposobem leczenia blizn po operacjach ginekologicznych i dojścia do pełnej sprawności.

Jakie blizny po operacjach ginekologicznych warto mobilizować / masować?

8 rodzajów blizn, które warto mobilizować:

1. Blizny po laparotomii (niezależnie od tego z jakiego powodu była wykonana)
2. Blizny po laparoskopii w jamie brzusznej (np. laparoskopia jajnika, jajnika z przydatkami, laparoskopowe usunięcie polipów, mięśniaków macicy)
3. Blizny po histerektomii – usunięciu macicy
4. Blizny po ovarektomii – usunięciu jajnika lub jajników
5. Blizny po ovariohisterektomii – usunięciu macicy i jajnika, lub jajników
6. Blizny po operacji na nietrzymanie moczu
7. Blizny po operacji na obniżenie narządu rodnego
8. Blizny po cesarskim cięciu CC

Dlaczego warto mobilizować (masować) bliznę po operacji, zabiegu?

W zasadzie po każdej operacji ginekologicznej warto moblizować bliznę, niezależnie od tego czy operacja była wykonana z dostępu klasycznego np. laparotomii, czy małe punktowe blizny w postaci laparoskopii. Dlaczego? Aby zapobiegać tworzeniu się patologicznych zrostów. 

Zrosty pooperacyjne, pozabiegowe to obszary zagojonej tkanki po cięciu operacyjnym występujące w narządach, skórze, tkance podskórnej, wszędzie tam, gdzie podczas zabiegu tkanki zostały przecięte. Proces gojenia może zachodzić w różny sposób, czasami tkanki po operacji zrosną się tak, że brakuje im elastyczności, zrosty ograniczają ruchomość ciała lub narządów względem siebie. Zrosty sięgają dużo głębiej niż to co widzimy na skórze, ciągną się aż do narządu który podlegał operacji kilka lub kilkanaście centymetrów pod powierzchnią skóry. 

Co to jest mobilizacja blizny po operacji, zabiegu?

Mobilizacja blizny obejmuje różne techniki, których celem jest uelastycznienie, zmiękczenie tkanki bliznowatej i przywrócenie naturalnej ruchomości. Nasze ciało funkcjonuje w nieustannym ruchu, w jamie brzusznej cały czas odbywają się mikroruchu jelit, macicy względem pęcherza i jelit, mięśni i więzadeł pachwiny. Elastyczność po operacji jest konieczna do prawidłowej pracy organizmu. Dlatego jeśli po operacji ginekologicznej zrobią się zrosty ograniczające tą elastyczność narządy, mięśnie i więzadła mogą mieć ograniczoną ruchomość, a tym samym gorszą funkcję. W niektórych przypadkach może prowadzić to do powikłań w postaci niewydolności narządów w rejonie gdzie wykonywana była operacja lub zabieg.

Jak wygląda mobilizacja blizny? Jak masować bliznę?

Mobilizacja blizny obejmuje to m.in. masowanie blizny, wykonywanie określonych sekwencji ruchowych na różnych warstwach blizny. Maść, plastry pomagają tylko na początkowym etapie odżywiając tkankę, dostarczając jej składniki odżywcze. Stosując maść czy plastry warto dołożyć mobilizację blizny. Mobilizacja blizny to proces regularnego uelastyczniania tkanek,  wspomaganie procesu przemiany kolagenu typu 3 na typ 1. (ryc. 1) aby zapobiegać powstawaniu zrostom. Mobilizacja, masowanie blizny poprawia jej wygląd, wygładza, niweluje zaczerwienienie i zasinienie. Mobilizacja, masowanie blizny zmniejsza jej wypukłość, fałd nad lub pod blizną, wrażenie wciągnięcia blizny.

Ryc. 1 

Celem mobilizacji blizny jest:

• polepszenie przesuwalności blizny, zarówno tej części widzianej z zewnątrz, jak i części blizny wewnątrz ciała
• uelastycznienie blizny na różnych jej warstwach
• poprawa wyglądu blizny (wygładzenie, rozjaśnienie)
• usunięcie nieprawidłowych zrostów
• uporządkowanie włókien kolagenowych w bliźnie (ryc. 1)

Kiedy zacząć mobilizację po operacji, zabiegu?

Pierwsze techniki mobilizacji można wprowadzić po wyciągnięciu szwów lub po rozpuszczeniu szwów rozpuszczalnych, jak znikną strupki na powierzchni blizny. Blizny goją się w różnym czasie, dlatego trudno wyznaczyć dokładny termin po ilu dniach się zgłosić do urofizjoterapeuty. Zazwyczaj jest to 4-6 tygodni po operacji. 

Czy po kilku miesiącach od operacji powinno się mobilizować bliznę? Zdecydowanie tak, mobilizację warto zacząć jak najszybciej, najlepiej już po 4-6 tygodniach. Wtedy jest największa szansa na zapobieganie zrostom!Im starsza blizna tym tym trudniej ją zmobilizować skutecznie. Pełny proces gojenia blizny kończy gdy minie 2 lata. Najlepsze efekty pracy z blizną są wtedy, gdy zaczynamy jak najszybciej. 

Jakie maści i plastry stosować na blizny?

Najpopularniejsze maści na blizny to: krem APM, żel Mederma, Contractubex, Bepanthen, Dermatix, żel ScarSoft, preparaty DMSO. Zdania w zakresie skuteczności maści na blizny są podzielone, wyniki badań pokazują, że maść wpływa na odżywienie blizny w składniki odżywcze jeśli jest intensywnie i długo wmasowywana. Najważniejsze jest tutaj odpowiednie podanie maści, tak aby wchłonęła się skutecznie wykonując mobilizację blizny. Posmarowanie blizny po wierzchu, bez odpowiednio długiego i intensywnego wmasowania może zmniejszać jej skuteczność. 

Plastry silikonowe na blizny mają bardzo dobre zastosowanie w przypadku bliznowców (keloidów) i blizn z tendencją do przerastania. 

Czy jeśli blizna mnie nie boli to powinnam ją mobilizować i masować?

Tak. Ból czy ciągnięcie blizny i podbrzusza zazwyczaj utrzymuje się do czasu wyjęcia szwów. Ból utrzymujący się dłużej oznacza duże zrosty, duże przestymulowanie receptorów bólowych w tkance i zazwyczaj wiąże się z większą ilością nieprawidłowości w procesie gojenia blizny. Natomiast jeśli bólu nie ma to nie oznacza, że nie tworzą się zrosty. Najczęściej tworzą się w ciągu kilku miesięcy i nie dają dolegliwości bólowych. Każdą bliznę pooperacyjną, pozabiegową warto ocenić u urofizjoterapeuty i mobilizować, nawet jeśli nie boli I nie ciągnie. 

Kiedy mogę wrócić do ćwiczeń po operacji, zabiegu?

Zależy od rodzaju zabiegu czy operacji i szybkości gojenia blizny. Zazwyczaj, pierwsze ćwiczenia (oddechowe, rozciągające) można wdrażać już po 3-4 tygodniach od operacji czy zabiegu jeśli nie było powikłań. Decyzję o powrocie do aktywności fizycznej warto skonsultować z urofizjoterapeutą i ginekologiem.

Blizny po operacjach ginekologicznych często łączą się też z innymi dolegliwościami taki jak: nietrzymanie moczu, cewka moczowa i pęcherz, zapalenie układu moczowego, bolesne miesiączki i endometrioza,  ból współżycia/pochwica/dyspareunia, ból sromu/vulvodynia, kość ogonowa, zaparcia, hemoroidy, ciąża, poród i połóg

Jak działa fizjoterapia urologiczna po operacjach ginekologicznych?

Fizjoterapia uroginekologiczna (urofizjoterapia) dysponuje kilkoma sposobami pracy z kobietami po operacjach ginekologicznych:

Terapia manualna

Rozluźnienie napiętych tkanek w miednicy i w całym ciele, które stoją na przeszkodzie do dobrej pracy mięśni miednicy. Ponadto wykonywane są też techniki na ogólne wyciszenie układu nerwowego (na klatce piersiowej, podpotylicy czy splocie słonecznym), tak aby organizm wyszedł z tendencyjnego napięcia mięśni krocza. 

Zobacz ofertę: Terapia manualna Lublin

Ćwiczenia mięśni dna miednicy (mięśni Kegla)

Często operacje ginekologiczne mają negatywny wpływ na pracę mięśni dna miednicy (Kegla). Mięśnie dna miednicy to grupa mięśni znajdująca się w miednicy, między pochwą a odbytem jest ich środek, zwany środkiem ścięgnistym krocza. Fizjoterapeuta uczy jak właściwie napiąć i rozluźnić mięśnie w pochwie i odbycie. Dobieram zawsze trening indywidualnie do pacjenta, uczę ćwiczeń, wyłapuję błędy w ćwiczeniach i w wybranych przypadkach zalecam wykonanie zabiegu Biofeedbacku, szerzej opisuję go tutaj: Artykułu o Biofeedbacku. Ważna też jest kontynuacja ćwiczeń w warunkach domowych po uprzednim instruktażu. 

Nauka prawidłowego oddawania moczu (mikcji)

Niby każdy wie jak oddawać mocz, ale okazuje się, że jakość ruchu sikania ma duże znaczenie po operacjach ginekologicznych. Urofizjoterapeuta uczy jaka jest najlepsza pozycja do oddawania moczu i w jaki sposób właściwie rozluźnić mięśnie, aby mocz mógł sam swobodnie opuścić pęcherz do końca, bez wypierania. Ważna jest też umiejętność odróżnienia parcia na mocz fałszywego (przy nie do końca wypełnionym pęcherzu) i właściwego przy pełnym pęcherzu. 

Nauka prawidłowego ruchu oddawania stolca

Niby każdy wie jak oddawać stolec, ale okazuje się, że jakość ruchu wypierania stolca ma duże znaczenie po operacjach ginekologicznych. Wiele pacjentek ma problem z rozluźnieniem mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu. Zwieracz zewnętrzny odbytu to okrężny (pierścieniowy) mięsień odpowiadający za utrzymanie stolca w odbytnicy. Jego prawidłowe rozluźnienie jest konieczne, aby stolec swobodnie mógł opuścić odbytnice zachowując właściwą średnicę, bez przeciskania się przez małą dziurkę i kawałkowania (drobienia) stolca niezależnie od tego jak twardy jest w momencie wypróżnienia. Zbyt duże parcie na toalecie podczas oddawania stolca może opóźniać proces gojenia pooperacyjnego, pozabiegowego. 

Zalecenia fizjoterapeuty

Analizuję styl życia pacjenta w poszukiwaniu czynników zakłócających prawidłową pracę miednicy (przeciążenia, postawa ciała, za mała lub za duża aktywność fizyczna i inne). Zalecam ćwiczenia mięśni dna miednicy do domu. Regularna aktywność fizyczna np. rozciąganie (joga) na mięśnie miednicy, uda, pośladka, kręgosłupa mogą pomóc, co też często polecam pacjentom. 

Nowoczesne leczenie blizny po operacjach ginekologicznych w Lublinie realizujemy w gabinecie FizjoMore, umów wizytę online.

Bibliografia i grafika:

Nils E.Bringeland, David Boeger, Terapia blizn, MedPharm Polska, 2020